Armoede en ongelijkheid

Wonen is een recht voor iedereen. We willen meer betaalbare woningen in Aalst en in de deelgemeenten. Betaalbare koop- en huurwoningen en sociale woningen. In ons programmahoofdstuk Betaalbaar wonen lees je onze voorstellen om wonen betaalbaar te maken.

Elke dag zijn in Aalst vele geëngageerde hulpverleners aan de slag. Toch blijft de reguliere hulpverlening vaak moeilijk toegankelijk. In een snel veranderende samenleving haken de meest kwetsbaren het eerste af: mensen met psychische aandoeningen, jonge ouders met kinderen, vereenzaamde ouderen, alleenstaande vrouwen. Mensen weten dikwijls niet waar ze hulp kunnen vragen en weten niet waar ze recht op hebben. Zo lopen heel wat mensen hulp en financiële middelen mis omdat ze hun weg in de administratieve mallemolen niet vinden.

Wij nemen als voorbeeld het sociaal huis De Brug zoals het in zijn oorsprong bedoeld was. Een ontmoetingsplaats voor de buurtbewoners, een sociaal restaurant en een uitvalsbasis voor organisaties die werken rond inburgering, samenleving, buurtopbouw, … Kortom: Een ontmoetingshuis dat bedoeld was om bruggen te slaan tussen mensen en culturen. Door de nieuwe subsidieregeling die het stadsbestuur invoerde, vielen een aantal van die organisaties uit de boot. De kwaliteit van het ingediende dossier primeerde op de dagdagelijkse, niet altijd, meetbare resultaten van de bestaande organisaties.

We willen dat er sterk wordt ingezet op een lokaal beleid dat investeert in een netwerk van laagdrempelige sociale wijkhuizen. Zo brengen wij een brede, laagdrempelige dienstverlening dicht bij de mensen. De sociale wijkhuizen zien erop toe dat de sociale grondrechten van elke inwoner uit de deelgemeente of de wijk gewaarborgd worden. De mensen kunnen er terecht voor hulp om officiële papieren in orde te maken, om de energiefactuur uit te pluizen en om andere problemen op te lossen. Via een ‘rechtenverkenner’ gaat het wijkhuis samen met de mensen na of ze wel alle sociale tegemoetkomingen krijgen waar ze recht op hebben. Want veel mensen kennen hun rechten niet en zijn ‘onderbeschermd’. Wij ijveren tevens voor het automatisch toekennen van de rechten.

In het wijkhuis voorzien we budgetbegeleiding, woonbegeleiding, arbeidsbegeleiding, begeleiding bij energie- en waterproblemen en hulp bij onderwijs en opvoeding. Daarnaast helpen we om de bewoners ook niet-materiële noden, zoals bijvoorbeeld gezelschap voor minder mobiele bejaarden, te realiseren.

Vanuit zo’n wijkhuis gaan buurtwerkers met huisbezoeken en straathoekwerk de wijk in om mensen te bereiken die de weg naar het wijkhuis niet vinden. Zij kunnen ook specifieke noden van de deelgemeente of de wijk detecteren waar een wijkhuis dan verder in moet investeren.

Via het buurthuis en de buurtwerkers bouwt ons wijkhuis aan een sterke en warme, solidaire wijk. Het organiseert ontmoetingsmomenten en -activiteiten, zodat de mensen uit de deelgemeente of de wijk elkaar beter leren kennen. Op die manier pakt het de eenzaamheid van veel mensen aan en werkt het ook aan een betere veiligheid en aan de samenhorigheid. Een win-winsituatie voor de mensen en voor de wijk.

De beste bescherming tegen armoede is een kwalitatieve job. ‘Eenieder heeft recht op arbeid, op vrije keuze van beroep, op rechtmatige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid.’ Zo staat het in artikel 23 van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Het recht op arbeid is ook opgenomen in de Belgische Grondwet.

Dat iedereen toegang moet krijgen tot een job die beschermt tegen armoede, is de eerste uitdaging. Wij willen volwaardige jobs met een goed loon.
De meeste mensen willen bijdragen, maar vinden in de stresserende winsteconomie van vandaag geen plek. Om het recht op arbeid voor iedereen te garanderen zijn specifieke maatregelen nodig. Dat vergt extra middelen, maar er is een groot terugverdieneffect op menselijk en maatschappelijk vlak.

We stimuleren bijkomende jobs in de sociale economie, en komen op voor volwaardige werk- en loonvoorwaarden.

Van grote ondernemingen die subsidies en voordelen van de stad Aalst ontvangen, eisen we een sociale clausule. Zij moeten voorzien in een aantal duurzame sociale jobs voor mensen in een kwetsbare maatschappelijke positie en daarbij de nodige begeleiding voorzien (taallessen, training on the job, coaching…).

We zetten in op goede en nabije arbeidsbegeleiding. We zorgen voor coaches die mensen begeleiden naar een job. Ook als mensen aan de slag zijn, geven de coaches begeleiding en nazorg. Op deze manier voorkomen we jobuitval.

Sommige mensen kunnen om allerlei redenen niet (meer) functioneren in een normale job of op een beschermde werkplaats. Toch heeft iedereen recht op arbeid, om de zinvolle dagbesteding, het sociaal contact en de eigenwaarde. Voor deze mensen moet bijvoorbeeld arbeidszorg een mogelijkheid zijn. Arbeidszorg is een stabiele tewerkstelling en is geen opstap naar de arbeidsmarkt.

Onze Grondwet bepaalt dat iedereen recht heeft op een menswaardig bestaan. Zonder water of zonder energie is dat niet gegarandeerd. Water en energie zijn geen luxegoederen, maar levensnoodzakelijke rechten. Ze zijn ook onontbeerlijk voor onze gezondheid. Mensen ervan afsluiten kan niet. Energie is een basisbehoefte. Iedereen heeft energie nodig voor verwarming, de bereiding en bewaring van voedsel, verlichting en voor tal van activiteiten die een essentieel bestanddeel zijn gaan uitmaken van communicatie, studie en informatie, sociaal leven, werk en ontspanning. Maar veel mensen worstelen met de druk van de energiefactuur op het gezinsbudget. Dat leidt tot onbetaalde rekeningen, inadequaat verwarmde woningen, ongezond koken en andere ernstige beperkingen. Hoge energiekosten van mensen hebben allerlei oorzaken: Slechte toegang tot de goedkoopste tarieven, onvoldoende woningisolatie, slechte verwarmingsinstallaties, …

Tussen 2015 en 2022 verdubbelde het aantal gezinnen met waterarmoede in Aalst. Ook het aantal gezinnen in energiearmoede steeg vergelijkbaar. In Aalst worden bijna dubbel zoveel budgetmeters geïnstalleerd dan het gemiddelde van het Vlaamse gewest.

Vorig jaar voerde PVDA Aalst meerdere keren actie tegen de stijgende energieprijzen. Honderden Aaltenaars tekenden de petitie waarmee we van deur tot deur trokken.

We stellen een actieplan op tegen energie-armoede. Mensen met schulden bij hun energieleverancier komen vandaag terecht bij de ‘sociale leverancier’, Fluvius. Zij maken met de klanten een afbetalingsplan en verplichten hen een budgetmeter te laten installeren als ze hun schuld niet meteen kunnen inlossen. Met zo’n budgetmeter kan je alleen elektriciteit of gas krijgen als je de meter eerst oplaadt. Het is een ontoereikende en averechtse maatregel. Alhoewel Fluvius het voorstelt als iets positief, is het dat zeker niet. Het maakt mensen net meer energiearm.

Ook krijgen de mensen met betaalmoeilijkheden geen toegang tot het goedkoopste tarief op de markt. Want de ‘sociale leverancier’ rekent een duurder ‘ontradingstarief’ aan, om te vermijden dat mensen bij hen ‘blijven hangen’. Onbegrijpelijk. Zo duw je mensen net dieper in de miserie. De budgetmeter is geen structurele oplossing. Wij willen het recht op energie voorrang geven op het aflossen van schulden. Mensen moeten een haalbaar afbetalingsplan krijgen, maar het recht op voldoende energie moet altijd gegarandeerd blijven.

Ook water is een basisbehoefte. Je poetst er je tanden mee, je spoelt er het toilet mee door, je drinkt het, je kookt ermee, je poetst ermee… Geen menswaardig bestaan zonder stromend water. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties erkende drinkbaar water en goede sanitaire voorzieningen als een mensenrecht. Daarom willen wij het afsluiten van de watervoorziening verbieden.

In plaats van afsluitingen willen wij haalbare afbetalingsplannen, opgesteld samen met de klant. Met telkens een rechtenverkenning. Wij willen meer inzetten op huisbezoeken om mensen met betalingsachterstand te bereiken. Daarvoor is voldoende personeel nodig.

Er is een tekort aan huisartsen in Aalst. Voor ons is het inrichten van meer wijkgezondheidscentra het antwoord op dit probleem. Elke deelgemeente en wijk moet voorzien zijn van een centrum waar gratis eerstelijnsgezondheidszorg wordt geboden. Dit wijkgezondheidscentrum is het best gekoppeld aan het sociaal wijkhuis en werkt er ook nauw mee samen.

De gezondheidskloof neemt steeds meer toe, een arbeider die kortgeschoold is leeft gemiddeld tien tot zelfs twintig jaar minder lang in goede gezondheid dan een hooggeschoolde. Deze kloof kan echter verkleind worden door het bieden van laagdrempelige eerstelijnszorg. Wijkgezondheidscentra zijn voor ons het antwoord op dit tekort aan huisartsen in onze stad. Door het systeem van forfaitaire terugbetaling is de zorg die in deze centra geboden worden volledig gratis. Iedereen die er is ingeschreven kan er gratis terecht bij hun team van huisartsen, verpleegkundigen en kinesisten. Daarnaast hebben zij ook maatschappelijk werkers, diëtisten en psychologen in huis. Het idee van deze aanpak ontstond al in de jaren '70 bij Geneeskunde voor het Volk. Nu zijn ze populairder dan ooit. In 2013 was 2,8% van de Belgen aangesloten, in 2021 was dat al 4,7%. Vandaag zullen dat er meer zijn. Jammer genoeg moeten ook de groepspraktijken patiënten weigeren door een gebrek aan artsen.

De wijkgezondheidscentra zijn ingebed in de deelgemeente en de wijk en zijn daarom goed geplaatst om in te spelen op de specifieke noden. Door het wegnemen van de financiële drempel kunnen zij iedereen die dit nodig heeft, zorg bieden. Daarnaast zetten zij in op preventieve zorg door het geven van educatie over gezond eten, het organiseren van zwemlessen voor volwassenen, groepssessies over rughygiëne en omgaan met stress. Op deze manier kunnen zij veel gezondheidsproblemen in de toekomst voorkomen.

In het bijzonder de schrijnende nood aan toegankelijke geestelijke gezondheidszorg moet worden aangepakt. Daarnaast moet de dienst van maatschappelijk en sociaal werk worden uitgebreid met een apart budget, om zo de vele inwoners van onze stad beter te begeleiden.

Meer en meer woonzongcentra zijn in handen van private bedrijven. Daar is de winst belangrijker dan de bewoners. In Aalst is de Mouterij daar een schrijnend voorbeeld van. Het werd onder verhoogd toezicht geplaatst omdat de zorg ontoereikend is. De overheid subsidieert de zorg niet voldoende. Toch kan de CEO van de multinational Korian, waartoe de Mouterij behoort, een loon van meer dan vijf miljoen euro per jaar binnen rijven.

We willen een ouderenzorg waar de mens centraal staat, met als fundament ervan sterke openbare woonzorgcentra. De ouderenzorg mag geen koopwaar zijn. Openbare woonzorgcentra hebben de opdracht aan iedereen die dat nodig heeft, toegang te geven tot betaalbare kwaliteitszorg. Want gezondheidszorg is een basisrecht. Wij pleiten voor de uitbouw van een publieke non-profit zorg en voor het uitdoven van de commerciële zorg.

We streven ernaar dat je het woonzorgcentrum kan betalen met je pensioen. De gemiddelde prijs in commerciële rusthuizen bedraagt 2.296 euro terwijl het gemiddeld pensioen slechts 1.640 euro bedraagt. De zorgbudgetten die ouderen daarvoor kunnen aanspreken, dichten deze kloof niet. Zorgbehoevende ouderen moeten aankloppen bij het OCMW, dat de factuur meestal doorstuurt naar de kinderen. Voor ouderen die de factuur niet kunnen betalen, voorzien we een bijpassing, rekening houdend met hun sociale en fiscale situatie en zonder dat we de kinderen ervoor aanspreken. Om de kloof tussen rusthuisfactuur en pensioen weg te werken, verlagen we de factuur, maar streven we ook naar hogere pensioenen.

Wij gaan volop voor gezonde maaltijden. Verse groenten en fruit moeten dagelijks deel uitmaken van het menu. We geven de bewoners inspraak in het menu en de manier van het eten aanbieden. We voorzien ook een volwaardig vegetarisch alternatief.

Wij willen drastisch snoeien in verborgen kosten, zoals voor de kapper, pedicure, uitstappen, … die een rem zetten op welzijn en ontspanning. Na een heel leven hard werken, hebben mensen recht op een zorgeloze oude dag. De PVDA wil ook het huidige systeem behouden waarbij de rusthuisfactuur niet doorgerekend wordt aan de kinderen.